دستگاه چاپ و چگونگی نگهداری تجهیزات الکتریکی چاپخانه

دستگاه چاپ و چگونگی نگهداری تجهیزات الکتریکی چاپخانه برای کسانی تازه شروع به کار کرده اند بسیار مهم است. چگونه از دستگاه چاپ خود نگهداری کنیم؟ نگهداری تجهیزات الکتریکی چاپخانه و به صدای ماشین چاپ خوب گوش دادن چه نتیجه ای دارد؟ سرپرست چاپخانه و اپراتور دستگاه چاپ چه وظایفی دارند؟

تعمیر ماشین آلات چاپ، کاری تخصصی است اما نگهداری آن کاری اپراتوری است که نظارت بر آن، به عهده مدیر چاپخانه و سرپرست قسمت است. برای حفاظت از سرمایه و ماشین آلات چاپخانه، لازم است اصول نگهداری به درستی به اپراتورها و مسئولان بخش‌ها آموزش داده شده و دستورالعمل نحوه چک کردن وضعیت هر ماشین تهیه و در اختیار کارکنان مربوطه، قرار گیرد.

در این مقاله آموزشی، یکی از تعمیرکاران با سابقه و آشنا به اصول نگهداری ماشین آلات توصیه‌هایی برای تشخیص زود هنگام عیب و ایراد دستگاه های چاپ به ویژه موارد برقی ارائه می‌دهد که از عهده اپراتور و سرپرست چاپخانه بر می‌آید. لازمه این کار، خوب گوش دادن به صداهایی است که از قسمت‌های مختلف ماشین شنیده می‌شود شما به صدای ماشین‌های چاپ خوب گوش می‌دهید؟

اغلب تجهیزات چاپخانه به صورت الکتریکی عمل کرده یا توسط تجهیزات الکتریکی راه اندازی می‌شوند. به منظور ایمنی و کمک بیشتر در برطرف کردن ایرادهای تجهیزات برقی، صرفاً افراد خبره، ماهر، متخصص و آموزش دیده به همراه ابزار کارآمد، مجازند بر روی سیستم‌های برقی اقدام به کار کنند.

مشکلات عمومی برقی

تغییرات و نوسانات ولتاژ و نیز بی‌توجهی به برق مناسب و ایمن تجهیزات، معمولاً باعث تغییرات ولتاژ و ایجاد مشکلات اساسی در بیشتر فضاهای ماشین چاپ می‌شود. شاید مهمترین مثال، تغییر مقدار زمان نوردهی متناسب با تغییر ولتاژ باشد که در تهیه پلیت تاثیر منفی می‌گذارد. این تغییرات ولتاژ ضمناً می‌تواند سبب آسیب به رایانه و سایر تجهیزات ماشین‌ها شود. تغییر ولتاژ به سادگی می‌تواند توسط یک ولت متر اندازه‌گیری شود. تجهیزات رایانه را ضمناً می‌توان با یک سیستم ضربه‌گیر برقی و نیز باتری پشتیبان، تجهیز نمود.

نصب صحیح

شرط اول هدایت و حرکت الکتریکی، نصب صحیح تجهیزات الکتریکی است که سازندگان دستگاه‌های صنعتی قبل و در حین و در طی روند نصب، آن را کاملاً توصیه می‌کنند. نصب ضعیف تجهیزات برقی می‌تواند سبب خطرات ایمنی، اختلال در عملکرد تجهیزات و جلوگیری از تضمین لوازم برقی شود.

سیم و کابل کشی، کابل بندی درست، اتصال زمین (ارت) صحیح، فیوزبندی و اتصالات، باعث شده تا آنها به افراد مرتبط و خدمه ماشین در هنگام کار با دستگاه دچار شوک‌های شدید نشوند.

نیازهای برق

هنگامی که در جستجوی یک ساختمان یا سوله در محل جدید هستید، قبل از هر چیز، بایستی به فکر برق در دسترس و ایمن در محل جدید باشید و اگر لازم باشد، توسط شرکت برق، برق مورد نیاز فراهم گردد.

هیچ گاه فرض نکنید برق در دسترس و ایمن در محل ساختمان جدید مناسب است، هرچند قبلاً در آنجا چاپخانه دیگری مشغول به کار بوده باشد. اگر تاکنون برق در ساختمان یا سوله وجود نداشته از علت قطع بودن برق در طی زمان قبلی سوال کنید. همواره از کارایی مطمئن و مقدار برق مصرفی و قابل کنترل مطمئن شوید. برق درست و مناسب در دسترس بوده و هنگامی که تجهیزات جدید خریداری می‌کنید همواره با سازنده دستگاه از مقدار برق مورد نیاز ماشین و تامین آن مطمئن شوید.

برخی مواقع پس از پرداخت قیمت تجهیزات و قرارگیری آنها در شرایط راه‌اندازی در می‌یابید که برای راه‌اندازی آن قسمت ولتاژ کافی برق در ساختمان یا سوله مدنظرتان وجود ندارد. معمولاً این اتفاق نمی‌افتد و پیش بینی برق مصرفی درخواستی بیشتر از مصرف عادی است. ممکن است برای آوردن برق مناسب متحمل هزینه زیادی شوید. سازندگان دستگاه ها و تجهیزات فرض می کنند که برق مورد نیاز برای راه اندازی دستگاه قبلاً فراهم شده است و شما هیچ گونه مشکلی برای ولتاژ راه‌اندازی ندارید. امکان استفاده از تجهیزات برق بایستی یکی از نخستین مواردی باشد که قبل از پرداخت هزینه مورد نظر بررسی قرار گیرد.

ایمنی برق

به علت خطرات ماهیتی و طبیعی برق در هنگام کار فقط افراد آموزش دیده می‌توانند عمل نگهداری و تعمیرات تجهیزات برق را انجام دهند. با این وجود چون برق یک نیاز اولیه برای راه اندازی تجهیزات و خود ماشین است، به منظور آشنایی و نیز پرداخت هزینه‌ها و ارتباطات بهتر با پرسنل سرویس و نگهداری، لازم است با اصول عملکرد برق آشنا باشید.

هنگامی که به وسیله الکتریسیته ساکن و ایجاد شارژ الکتریکی این جریان از بدن عبور کند، دچار برق گرفتگی یا شارژ برقی می‌شویم که علت آن الکتریسیته ساکن است. برای مثال در ماشین‌های چاپ الکتریسیته ساکن با رطوبت اندک و سرعت بالای تولید و احتمال استفاده از پودر و کاغذ نامرغوب سبب شده تا کاغذ شارژ الکتریکی شده و اصطلاحا گاز پیدا کند.

یک راه حل سریع و رایج برای جلوگیری از شارژ الکتریسیته ساکن استفاده از میله‌ها و وزنه پرتابگر الکتریسیته ساکن در میان کاغذها مخصوصاً در قسمت تحویل ماشین است. ضمناً استفاده از مچ بند ایمنی مخصوص برای الکتریسیته ساکن، به بدن افراد و مخصوصاً در هنگام کار کردن بر روی بردها و قطعات الکترونیکی ضروری است. رایج‌ترین انرژی الکتریکی، ماهیت دینامیکی دارد که شامل شارژ در حرکت است. می‌توان مقادیر فیزیکی الکتریسیته را در ولتاژ، آمپر و اهم اندازه گیری نمود.

• ولتاژ

فشاری که نیروی موجود در مقابل جاری شدن یک جریان ایجاد می‌کند، ولتاژ نام دارد. مقدار جریان ولتاژ بستگی مستقیم به مقدار ولتاژ دارد که با واحد ولت بیان می‌شود. پیک آمپر هم مستقیماً به مقدار ولتاژ بستگی دارد.

• لیست

جریان الکتریکی که سبب انجام کار و حرکت موتور یا سایر تجهیزات الکتریکی می‌شود، جریان نام دارد که با واحد آمپر اندازه‌گیری می‌شود. اگر ولتاژ افزایش یابد آمپر نیز افزایش می‌یابد و بالعکس.

• جریان مستقیم

جریانی که در آن جریان الکتریکی به صورت مستقیم از ترمینال منفی مثلاً از یک سیم، سوئیچ، لامپ، باتری موتور اخذ شده و به ترمینال مثبت همان منبع برمی‌گردد. همان ولتاژ منبع و مقاومت عناصر جریان ثابت باقی مانده و جریان در سطح یک سیگنال ثابت می‌ماند. رایج‌ترین شکل جریان مستقیم توسط ۱ باتری تولید شده که ولتاژ ثابتی را با مقدار معینی تولید می‌کند. بیشتر موتورها دارای فن کوچکی هستند، یخچال‌های کوچک برای راه‌اندازی از برق متناوب استفاده می‌کنند. انحرافات به همراه دستور خطا یا عدم راه‌اندازی سیستم و کاهش عمر باتری قابل ارزیابی و عیب یابی اند.

• جریان متناوب

جریانی است که جهت آن دائماً عوض می‌شود. نیرویی که سبب شود الکترون‌ها در جریان متناوب حرکت کنند ولتاژ متناوب نام دارد در یک باتری ولتاژ بالقوه ثابت است مگر آنکه پس از گذشت مدت زمان طولانی به آرامی شارژ آن کاهش یافته و ولتاژ نیز کاسته شود ولتاژ متناوب تغییرات پیوسته جریان به شکل یک سیکل بین حداکثر سطح مثبت و حداکثر سطح منفی است این سیکل به طور پیوسته تکرار می‌شود که تعداد این سیکل بر ثانیه را با واحد ت اندازه‌گیری می‌کنند در ایالات متحد آمریکا این تناوب در هر سیکل صفر است.

وقتی ولتاژ در حداکثر مثبت باشد، نسبت جریان الکتریکی در بالاترین سطح در آن جهت است. برعکس وقتی ولتاژ در حداکثر منفی باشد، نسبت جریان الکتریکی در پایین‌ترین برگشت قرار دارد. ولتاژ متناوب یا جریان متناوب اگر ۶۰ هرتز باشد سیکل هر ۶۰ ثانیه در جهت حرکت جریان و در هر ۱۲۰ ثانیه تغییر می‌کند.

• مقاومت

مقاومت با واحد اهم اندازه‌گیری می‌شود و در مقابل ولتاژ عمل می‌کند. سعی می‌کند تا جریان را نگه دارد. مقدار مقاومت بستگی به نوع مواد به کار رفته، طول، ضخامت رسانا بستگی داشته و مقاومت بیشتر یعنی جریان کمتری می تواند عبور کند.

• قوانین اهم

اهم کشف کرد که میان ولتاژ و جریان و مقاومت رابطه ریاضی وجود دارد. ولتاژ برابر است با آمپر سرد در مقاومت E=R*I.

• توان

توان نسبتی که سبب آزاد شدن گرما یا انجام کار می‌شود. 7 توان معمولاً با وات و کیلووات و یا اسب بخار اندازه‌گیری می‌شود در کارهای برقی رایج‌ترین اندازه‌گیری آزاد شدن گرما یا کار، وات نامیده می‌شود. برای خشک شدن عادی یک کار چاپی به ۶۰ وات و خشک کن ۱۰۰۰ وات نیاز است که با حرف w نشان داده می‌شود.

قدرت الکتریکی با حرف p نشان داده شده و برابر است با ولتاژ ضرب در جریان P=I*E.

یک آمپر و یک ولتT یک وات قدرت ایجاد کرده و به علت کوچکی واحد از کیلووات که برابر ۱۰۰۰ وات است، استفاده می‌شود. وقتی جریان الکتریکی از موتور عبور می‌کند، انرژی الکتریکی به وسیله موتور به انرژی مکانیکی تبدیل می‌شود. این انرژی یا توان وقتی توسط موتور الکتریکی بکار می رود، اسب بخار نامیده می‌شود. یک موتور با یک اسب بخار می تواند 250 کیلو گرم بار را با سرعت 0/3 متر بر ثانیه بالا ببرد. 746 وات برابر با یک اسب بخار است.

اساس کار موتورهای برقی

یک موتور الکتریکی انرژی مورد نیازش را از یک منبع خروجی گرفته و الکتریسیته را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. بیشتر موتورها و ژنراتورها مشابه هستند. تنها تفاوت اساسی آنها در این است که ژنراتورها انرژی مکانیکی را گرفته و به انرژی الکتریکی تبذیل می کند، در حالی که موتور الکتریکی انرژی را از یک خروجی الکتریکی می گیرد و آنرا به انرژی مکانیکی تبدیل می کند.

موتورهای الکتریکی ۴ قسمت اساسی دارند

1- میدان مغناطیسی : از تاثیر آهنرباهای ثابت تهیه شده تا پیوسته گرد درونی موتور را در خود جای دهد. در هر موتور عموماً دو عنصر وجود دارد و آنها مغناطیس مشابه داشته تا حرکت محیطی آرمیچر روان باشد.

2- آرمیچر : مگنت با سیم به کموتاتور متصل شده و چرخش میان میدان‌های مغناطیسی این قسمت بر خلاف قطب مغناطیسی است.کموتاتور در میان جهتی می چرخد که آرمیچر می‌چرخد و قطب شارژ الکتریکی را تغییر داده و لذا اجازه می‌دهد تا در یک جهت بچرخند.

3- زغال : تجهیزاتی هستند که با نیروی فنر در مقابل فرورفتگی کوموتاتور عمل نموده و تماس الکتریکی کوموتاتور و آرمیچر را تامین می‌کند.

موتور جریان مستقیم

وقتی جریان الکتریکی که شامل سیم پیچی است، میدان مغناطیسی ایجاد کند، این جریان الکتریسیته برای آرمیچر به کار رفته و مسیر آن از طریق زغال‌های موجود در کوموتاتور می‌باشد. بلافاصله قطب‌های مثبت و منفی دقیقاً معکوس شده و کوموتاتور جریان را در آرمیچر معکوس کرده، قطب همسان شده و بلافاصله قطب مثبت به مثبت و قطب منفی به منفی می‌رود و آرمیچر با نیروی اعمال شده می‌چرخد تا زمانی که جریان برقرار است، همین اتفاق روی می‌دهد.

موتورهای جریان مستقیم و ژنراتورها در جایی استفاده شده که تجهیزات چاپ، لازم است سرعت کنترل و تغییر پیدا کند. کاربرد موتور جریان مستقیم را می‌توان در ماشین‌های رول و جدیداً در قسمت تهیه پلیت و سیلندرهای گراور مشاهده کرد.

موتور جریان متناوب

این موتورها به نحوی عمل کرده که وقتی آرمیچر در میدان مغناطیسی می‌چرخد، جهت جریان در هر نیم دور تغییر می‌کند. در هر گردش تعداد دو تغییر جهت به طور سریعی تنظیم می‌شود. این نوع موتور، انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل کرده و این عمل توسط جریان به آرمیچر منتقل شده و نیروی مکانیکی منتقل می‌شود.

موتور 3 فاز

موتوری است که بسیار رایج بوده و از ترکیب دو یا سه آرمیچر بر روی یک شفت تشکیل شده که در یک میدان مغناطیسی می‌چرخد. در ماشین‌های چاپ این موتورها بسیار رایج و سبب ایجاد حرکت نرم و روان و پرقدرت در دستگاه ها می‌شوند.

مشکلات و عیب یابی موتورها

بسیاری از مشکلات وجود دارند که مسئول سرویس و نگهداری بایست از نحوه حل کردن مشکلات آگاه باشد. هنگامی که با موتورهای موجود در دستگاه‌های خانواده چاپ سر و کار دارد رایج‌ترین مشکلات عبارتند از: جرقه زدن زغال‌ها، سر و صدای موتورها، لرزش و داغ شدن بلبرینگ‌ها.

برای فردی که دارای دانش و تجربه و تبحر کافی نباشد کار سرویس و نگهداری می‌تواند بسیار خطرناک، پرهزینه و نا ایمن باشد. قبل از انجام هر کاری بر روی موتور و قبل از بازرسی موتور، مطمئن شوید که کلید اصلی برق قطع شده و سیم کشی اضافی و دستکاری انجام نشده باشد. از مقدار خروجی برق مورد نیاز مطمئن شوید و نیز توجه داشته باشید که مقدار برق مصرفی نبایستی افزایش بیابد. اتصال به زمین را به دقت کنترل کرده و هرگونه نشتی ممکن را با استفاده از وات متر چک کنید.

اگر موتور دارای تسمه است، کنترل کنید در سمت دنده ماشین که اغلب محل نصب و خروجی موتور است مقدار کشش و سفتی تسمه افزایش یا کاهش نیافته باشد. گاهی اوقات ناهمراستایی فولی موتور و فلکه اصلی ماشین را با یک نخ یا ابزار هم راستا کنترل کنید زیرا لغزش تسمه یا موتور بیانگر مشکلات قرارگیری تجهیزات و یا نیاز به بررسی دوره‌ای دارد. گاهی سر و صدا بیانگر مشکل است و گاه کشیدن آمپر اضافی.

اگر میدان موتور ضعیف و آلوده یا مشکل بیرینگ و در پوشش موتور باشد در شروع حرکت موتور می‌تواند خیلی سریع چرخیده و تولید جرقه شدیدتری کند. گاهی اوقات این ایراد مرتبط با اتصال نادرست یا ضعیف است. اتصال ضعیف زغال می‌تواند ضمناً سبب ایجاد جرقه شود. کموتاتور را کنترل کرده و مطمئن شوید تمیز بوده، روانکاری شده و رنگ آن شکلاتی قهوه‌ای رنگ است.

هیچگاه از پارچه ضخیم برای تمیز کردن کموتاتور استفاده نکنید. همواره مطمئن شوید تمامی زغال‌ها با کموتاتور به صورت یکنواخت تماس داشته و اگر اینطور نیستند، با کاغذ سنباده آنها را نرم و روان کنید تا به سهولت حرکت داشته و فنر آنها به درستی بر روی زغال قرار گرفته از ایجاد جرقه و اشتعال احتمالی جلوگیری کند. هرگونه اختلال در هسته آرمیچر می‌تواند سبب ایجاد جرقه شود.

اتصال کوتاه سبب گرم شدن هسته شده و پس از یک حرکت کوتاه مدت سبب ایجاد اختلال حرکتی می‌شود. اگر یک اتصال باز در هسته وجود داشته باشد، جرقه شدید می‌تواند در یکی از محل‌های کموتاتور روی دهد و عموماً نیاز است تا هسته سیم پیچ تعویض شود. عموماً تمامی موتورها دارای اندک صدایی هستند، با این حال برخی مشکلات با سر و صدا مشخص می‌شوند. گاهی وجود میدان مغناطیسی قوی و اضافی از طریق بلبرینگ، سبب ذوب گریس و خشک شدن آن می‌شود.

لرزش‌ها معمولاً به علت پیچ و مهره یا بولت ضعیف و ناکافی، نبسته و ناتوانی با قسمت دیگر، نبوده لرزه‌گیر و ضرباتی مانند تسمه فرسوده یا پایه شکسته و ناتراز، یا بلبرینگ معیوب و درپوش شکسته یا ناموازی است و گاهی تنظیم نادرست و لقی‌ها که اجازه می‌دهد خلاصی کموتاتور کاهش یافته باشد به خصوص اگر دارای کوپلینگ و اتصال کمپرسور به صورت اضافی باشد.

موتورها را برای موازی بودن با تجهیزات کنترل کنید. علت احتمالی لرزش موتور می‌تواند ناهم‌راستایی و بار اضافی تحمیلی و نیز فرسودگی زغال‌ها باشد. اگر زغال‌ها جدید هستند از سطوح آنها مطمئن شده و انتهای آنها را متناسب با بدنه کموتاتور به صورت منحنی شکل دهید.

مالش و صدای ضربه را می‌توان علت مالش آرمیچر، بر روی قطب‌ها ارزیابی کرد. کاهش وزش هوا را می‌توان از نتایج ضعیف بودن بلبرینگ و یا آرمیچر دانست. افزایش لرزش ضمناً می‌تواند به علت خود ماشین و قرارگیری نادرست انکدر یا سنسورهای آن باشد.

سرعت ماشین را تغییر دهید، اگر لرزش ایجاد شد علت را بررسی کنید. علت می‌تواند آرمیچر نامتعادل، یا بلبرینگ فرسوده و یا میله‌ها و اتصالات انکدر و یا پالس‌ها از تاکومتر باشد. ناهمخوانی سرعت پالس‌ها و یا فرسودگی باتری حافظه در انکدر یا گردش ماشین نیز بررسی شود. اگر آرمیچر بسیار داغ می‌شود، سلامت بلبرینگ، گردش هوا، باز بودن کانال ورودی هوا و روانکاری، بررسی شود.

اگر بوی سوختگی به مشام برسد، آنگاه کثیفی و آلودگی بلبرینگ‌ها و گیرپاش آنها، روغن کاری و نگهداری ضعیف، سفت بودن بلبرینگ و عدم خلاصی، عدم هم‌راستایی موتور و تجهیزات، خلاصی بیش از حد شفت، ترک و تاب داشتن درپوش‌ها را به همراه یکنواختی پیچ‌ها و سلامت مهره‌ها و پایه‌های نگهدارنده و نیز برق ورودی باید چک شود.